Vanaf maandag 7 april stappen alle coffeeshops in Almere over op volledig legale wiet. De stad doet, samen met negen andere gemeenten, mee aan het landelijke ‘wietexperiment’ dat nu een cruciale nieuwe fase ingaat. Vanaf dit moment mogen coffeeshops niet langer inkopen via de zogenoemde ‘achterdeur’ bij illegale kwekers, een praktijk die decennialang werd gedoogd.

De deelnemende gemeenten zijn Almere, Arnhem, Breda, Groningen, Heerlen, Hellevoetsluis, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zaanstad. Samen hebben ze bijna tachtig coffeeshops, die voortaan uitsluitend mogen afnemen van een kleine groep speciaal aangewezen legale telers.

Einde aan het gedoogbeleid

Volgens zowel coffeeshophouders als de betrokken telers betekent dit het officiële einde van het oude gedoogbeleid, dat al jarenlang ter discussie stond. Ze noemen het een historische stap, in de hoop dat het experiment uiteindelijk leidt tot volledige legalisering van cannabis in Nederland, zoals dat al in een aantal andere landen het geval is.

De eerste reacties van consumenten zijn volgens coffeeshops positief. De legale wiet zou goed in de smaak vallen. Toch zijn er ook praktische knelpunten. Niet alle populaire soorten zijn altijd beschikbaar, en met name hasj is nog nauwelijks legaal verkrijgbaar — terwijl daar wel veel vraag naar is.

Uitzondering voor hasj

Om lege schappen te voorkomen en consumenten niet massaal naar andere steden of illegale aanbieders te drijven, heeft het kabinet op het laatste moment besloten om de verkoop van illegale hasj nog enkele maanden toe te staan. Tot 10 juni mogen coffeeshops dus nog traditionele, vaak uit Marokko afkomstige, hasj verkopen. Daarna geldt ook voor hasj dat alleen nog legale varianten zijn toegestaan.

Minder productie dan gehoopt

De zorgen over de beschikbaarheid van legale cannabis zijn niet geheel ongegrond. Van de tien geselecteerde telers zijn er op dit moment slechts vijf volledig operationeel. De rest bevindt zich nog in de opstartfase of is zelfs nog niet begonnen met produceren.

De opstartproblemen zijn divers: geschikte locaties waren moeilijk te vinden, het traject voor het aantrekken van investeerders bleek langdurig, en sommige telers ondervonden zelfs problemen bij het openen van een zakelijke bankrekening. Hierdoor is de productiecapaciteit voorlopig nog lager dan oorspronkelijk gepland.

Experiment duurt minimaal vier jaar

De volledig legale verkoop van cannabis in de deelnemende gemeenten gaat minimaal vier jaar duren. Daarna volgt een uitgebreide evaluatie om te bepalen of, en hoe, het wietexperiment mogelijk landelijk wordt voortgezet of uitgebreid.

Voorlopig betekent het dat Almeerders vanaf maandag enkel nog legale wiet in de coffeeshop kunnen kopen — met uitzondering van hasj, waarvoor tot 10 juni nog een overgangsregeling geldt. Een belangrijke stap richting transparantie en regulering in de Nederlandse cannabismarkt.