Twee keer per jaar verzetten we massaal de klok: in het voorjaar een uur vooruit naar de zomertijd, en in het najaar een uur terug naar de wintertijd. Ooit ingevoerd om energie te besparen, maar hoe zit dat tegenwoordig? Maakt het verzetten van de klok nog echt verschil voor je energierekening?

Het oorspronkelijke idee: energie besparen

Het concept van zomer- en wintertijd werd begin vorige eeuw ingevoerd om optimaal gebruik te maken van het daglicht. Door de klok in de lente een uur vooruit te zetten (zomertijd), blijft het ’s avonds langer licht, waardoor mensen minder snel lampen aan zouden doen. In de winter zetten we de klok weer terug, zodat het ’s ochtends eerder licht is.

Minder kunstlicht betekent minder energieverbruik — tenminste, dat was het idee. Maar in onze moderne samenleving liggen de zaken een stuk complexer.

Zomertijd: langer licht, maar ook meer airco?

In de zomertijd profiteren we van langere, lichtere avonden. Je hoeft inderdaad minder snel het licht aan te doen, wat een kleine besparing kan opleveren. Maar aan de andere kant gebruiken steeds meer mensen airco of ventilatoren in de warme maanden, en juist in de avonduren blijft het langer warm.

Het gevolg? Het energieverbruik verschuift en stijgt soms zelfs. Wat je wint aan minder lichtverbruik, kun je weer kwijtraken aan koeling.

Wintertijd: vroeger licht, maar eerder het licht aan

Tijdens de wintertijd is het ’s ochtends eerder licht, maar wordt het ook sneller donker in de namiddag. Mensen zitten daardoor vaker en langer binnen met lampen aan, en soms ook met de verwarming hoger.

Hoewel de wintertijd ons ochtendlicht teruggeeft, wordt de avond langer donker. In de praktijk betekent dat meestal méér energieverbruik in de winter — al ligt dat meer aan het seizoen dan aan de klok.

Slimme apparaten en energie-efficiëntie

Vroeger had het tijdstip van lichtgebruik veel impact op de energierekening, maar tegenwoordig zijn de verschillen kleiner. LED-verlichting verbruikt weinig stroom en veel huishoudelijke apparaten zijn energiezuinig. Bovendien schakelen steeds meer apparaten automatisch aan en uit, ongeacht of het licht of donker is buiten.

Het effect van zomer- of wintertijd op het stroomverbruik wordt daardoor steeds kleiner.

Wat zeggen onderzoeken?

Onderzoeken in verschillende landen tonen aan dat het effect van de klokwisseling op het totale energieverbruik minimaal is. In sommige gevallen wordt een kleine besparing gemeten tijdens de zomertijd, maar deze ligt vaak onder de 1%. In andere gevallen is er zelfs sprake van een lichte toename van het verbruik, vooral in warme gebieden waar airco’s veel draaien.

In Nederland is het beeld wisselend: soms is er een besparing, soms niet. Het weer, gedrag en technologie spelen allemaal een rol.

Conclusie: verwaarloosbaar effect

Of we nu in de zomer- of wintertijd zitten, de invloed op je energierekening is anno 2025 minimaal. Waar vroeger het verzetten van de klok echt verschil maakte, is dat tegenwoordig nauwelijks nog merkbaar. Voor een gemiddeld huishouden scheelt het hooguit een paar euro per jaar — en dan vooral afhankelijk van je eigen verbruiksgedrag.

De discussie over zomer- en wintertijd gaat dan ook steeds minder over energie, en steeds meer over gezondheid, slaapritme en gebruiksgemak.

---